پارادوکس iOS 7: ظاهراً مسطح، باطناً سه بعدی
با معرفی iOS 7 سیل نظرات و نقدها نسبت به آن راه افتاد. در سایت ها و شبکه های اجتماعی مختلف، مردم و صاحب نظران به ابراز عقیده پرداختند. برخی طراحی جدید را شاهکار دانستند و برخی دیگر جوان پسند، خام و یا بد. نقدهای زیادی به طراحی آیکون ها شد، و دیگران برای باز طراحی کامل رابط کاربری دست زدند.
اما واقعیت این است که نه طراحی آیکون ها کم اهمیت است و نه تغییرات رابط کاربری. در اصل کمبودهایی که به چشم می آید، هم قابل نقد است و هم قابل رفع. آیا کودک درون جانی آیو که در iOS قدم زدن را شروع کرده، به مرور بالغ خواهد شد؟ این را در آینده خواهیم فهمید.
مطلبی که اینک به قلم «جان گروبر» می خوانید، با دیدگاهی متفاوت نوشته شده. در اصل شاید یکی از بهترین موشکافی ها در نقد پایه ای iOS 7 باشد، که بعدا به نقد ظاهری آن هم خواهیم پرداخت. ولی اینک اجازه دهید، از داغی فضای خبری فاصله بگیریم، و قضیه را از یک بُعد دیگر بررسی کنیم.
از کار با اتم ها در سه بعد تا کار با پیکسل ها در دو بعد. کمتر کسی توانایی جانی آیو در هدایت یک تیم طراحی سخت افزار را زیر سوال برده. با این حال، اینکه او بتواند یک تیم طراحی نرم افزار را هم به جلو ببرد، بزرگترین سوالی است که در 8 ماه اخیر، پیرامون شرکت اپل در جریان بوده.
در حقیقت، این می تواند بزرگترین سوال در تاریخ اپل باشد، زیرا می شود آن را به شکل دیگری هم پرسید: آیا اپل می تواند همچنان ولی بدون ناخدا استیو، نوآوری نرم افزاری داشته باشد یا خیر؟
به نظر می رسد پاسخ را داریم، و آن "آری" است. جانی آیو بلد است یک تیم نرم افزاری را هم هدایت کند.
کلید رمزگشایی از اپل جدید -به عنوان یک کل- و با ساختاری که پس از کنار گذاشتن فورستال پیدا کرده، این است که بدانیم این شرکت دیگر قرار نیست دو پاره تعریف شود، یعنی طراحی سخت افزار جدا، طراحی نرم افزار جدا؛ بلکه در عوض، نقطه پرگار وجود اپل تغییر یافته به "طراحی." فقط همین، بدون پسوند سخت افزار یا نرم افزاری، طراحی به عنوان یک موجود واحد.
در طراحی iOS 7 یک سخت گیری فکری عمیق وجود دارد، و سخت است که بخواهیم فکر کنیم این نظم، از چیزی جز سابقه آیو در حوزه سخت افزار نشات گرفته. در بحث سخت افزار، طراحی محدود به واقعیت های علم فیزیک و دنیای پیرامون است: وزن، چگالی، اندازه، ارتباطات، و اتصالات. ولی نرم افزار با این دست محدودیت ها مواجه نیست که نیست.
طراحی قدیمی iOS 6 نیز از فقدان این محدودیت های علم فیزیک استفاده کرده، ولی در جهتی خسارت بار. در iOS 6، شما یک پوشه را در صفحه خانگی باز می کنید، ولی آنچه در زیرش می بینید یک طرح بافت دار پارچه ای است. مرکز آگاهسازی ها را از بالا به پایین می کشید، و باز هم رخت و لباس آویزان می شود؛ نه فقط در پس زمینه، بلکه در سرتاسر محیط.
خوب می دانید که امکان ندارد در دنیای سخت افزار، کار طراحی مثل آنچه در بالا آمد جلو رود. ولی در نرم افزار چرا. چون نرم افزار می تواند هر چیزی را به شما نشان دهد، لعنتش را باید به تصویرسازی مجازی فرستاد.
اما در این سو، طراحی iOS 7 بر پایه قوانینی شکل گرفته. در اصل تیم طراحی، یک سیستم پیچیده را به کار گرفته اند. لایه های مختلف با یک منطق خاص در محور Z (عمودی) و روی هم سامان یافته اند. یک کاهش ژرف را در زمینه افکت های سه بعدی و بافت ها می بینیم، ولی در عین حال پارادوکسی را نیز داریم:
iOS 7 هر چیزی هست جز مسطح؛
یک رابط کاربری با 3 بُعد، نه فقط بصری،
بلکه سه بعد منطقی.
استفاده از افکت های نیمه شفاف در iOS 7 برای خودنمایی نیست، بلکه برای القای حسی از مکان فعلی شما در سیستم عامل است. وقتی "مرکز کنترل" جدید را از پایین به بالا می کشید، نیمه شفاف بودن پس زمینه آن به شما می فهماند که جای جدیدی نرفته اید، بلکه فقط دارید چیزی جدید را در لایه ای که روی مکان قبلی قرار گرفته، مشاهده می کنید.
(اسکرین شات های ارسالی برای نارنجی توسط آقای مسعود فیروزی، از مخاطبین ما.) حس هایی نظیر مکان، عمق، و در فضای سه بعدی بودن، درون iOS 7 که یک طراحی مسطح دارد جاری است و همین باعث می شود رابط کاربری آن شبیه به سخت افزار به نظر برسد؛ نه فقط پیکسل هایی که روی شیشه رندر شده باشند، بلکه یک چیز واقعی.
انگار که آیو، همان اهداف طراحی سخت افزارهای اپل را به نرم افزار هم آورده باشد. و البته در اینجا، دیگر تیم طراحی او با واقعیت های فیزیکی دنیای پیرامون محدود نشده اند. ضخامت سطوح صفر است. ولی در عین حال، به معنای واقعی عبارت، با یک سیستم منظم طرف هستیم.
iOS 7 کامل نیست؛ اشتباه نشود، کسی نمی گوید از طراحی آیکون ها به سادگی بگذریم. بلکه ابتدا باید بدانیم یک چهارچوب جدید برای طراحی سیستم عامل موبایل اپل ظهور کرده که باید در آینده رشد و بهبود یابد، درست مثل جنبه های زیبایی شناختی پیرامون iOS کلاسیک که به مرور رشد یافت. در اصل از منظر نیاز به رشد و تکامل، iOS 7 را می توان با نسخه اول سیستم عامل موبایل اپل مقایسه کرد. یک شروع با ایده های نو.
در اینجا با یک شالوده مفهومی طرف هستیم که تمام بی اعتدالی های زبان طراحی iOS کلاسیک و فضای تیره و تار آن را کنار می زند. تفاوتی که ایجاد شده از بیخ و ریشه است، ولی نه طوری که باعث شود iOS نا آشنا به نظر رسد. زرق و برق ها فرو ریخته، جواهر فروشی تعطیل شده، رخت و لباس ها هم جمع شده اند ولی در عوض لطافت ها و ظرافت ها افزایش یافته، و سیستم عامل پالایش شده.
این اولین محصول اپل در دوران پس از جابز است. نتیجه کار نشان می دهد که از برخی جهات، طراحی نرم افزاری اپل بهتر شده، زیرا این جابز و فورستال بودند که میل وافری به بافت های فراوان و شعبده بازی های گوناگون داشتند.
سلیقه جابز در سخت افزار تقریباً نزدیک به غایت کمال بود، ولی سلیقه اش در بحث نرم افزار یک ضعف بزرگ داشت و آن علاقه به شعبده بازی و اسکیومورفیسم بود: بافت های چوبی، پارچه ای، چرم دوخته شده، و غیره. همه اش فقط "شِکر بود برای شیرین کردن نگاه کاربران" و این ضعفی است که نرم افزار طراحی شده توسط جانی آیو، از آن رنج نمی برند.
نرم افزار اپل حالا با سخت افزارش یکی شده است. دو روی یک سکه. نه طراحی سخت افزار جدا از طراحی نرم افزار، بلکه از این به بعد، فقط "طراحی". کلمه ای که با شنیدن آن، ناخودآگاه نام جانی آیو در ذهنمان نقش می بندد.
